Η κατάληψη Ματσάγγου και το πανεπιστημιακό άσυλο

Σοβαρό ακαδημαϊκό, νομικό αλλά και πολιτικό θέμα δημιουργείται με την εισβολή της αστυνομίας στο κτίριο της παλιάς καπνοβιομηχανίας Ματσάγγου - ιδιοκτησίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας – το οποίο τελεί υπό κατάληψη από φοιτητές και νεολαίους της πόλης από τον Νοέμβρη 2002. Στις αρχές του περασμένου μήνα άρχισαν να εμφανίζονται στον τοπικό τύπο δημοσιεύματα, τα οποία επικαλούνταν ανώνυμες καταγγελίες, και στα οποία γινόταν λόγος για διακίνηση ναρκωτικών στο χώρο της κατάληψης και κλοπές στα μαγαζιά της γύρω περιοχής. Στα μέσα Απρίλη ο Πρύτανης του Πανεπιστήμιου Θεσσαλίας κ. Κ. Μπαγιάτης μιλώντας τόσο σε συνέντευξη τύπου, όσο και στη Σύγκλητο στην οποία έφερε το θέμα, παραδέχτηκε ότι οι καταγγελίες περί ναρκωτικών και κλοπών ήταν ανώνυμες. Υποστήριξε όμως ότι η πρυτανική αρχή δεν μπορεί να κωφεύσει στους φόβους και στις ανησυχίες των πολιτών και δήλωσε πως με τις διαστάσεις που έχει πάρει το θέμα, η κατάληψη πρέπει να λάβει τέλος, ανάβοντας ουσιαστικά το πράσινο φως για την αστυνομική επέμβαση που ακολούθησε. Παρά το γεγονός ότι η Σύγκλητος είχε δώσει διορία μέχρι τις 14/5 για να αναλάβουν οι φοιτητικοί σύλλογοι την τύχη της κατάληψης, την Μ. Πέμπτη 24/4 άνδρες της δίωξης ναρκωτικών - μετά από εντολή του εισαγγελέα Πρωτοδικών Βόλου κ. Σ. Δασκαλόπουλου - έκαναν έφοδο στο κτίριο, ερεύνησαν τους χώρους και προσήγαγαν περίπου 20 άτομα στην ασφάλεια, χωρίς όμως να προκύψουν στοιχεία για διάπραξη ποινικών αδικημάτων.

Σχολιάζοντας την αστυνομική επέμβαση και απαντώντας στο ερώτημα αν ο χώρος προστατεύεται από το άσυλο, ο πρύτανης του ΠΘ παρέπεμψε σε πρόσφατη γνωμοδότηση του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου κ. Ε. Κρουσταλλάκη. Τη γνωμοδότηση προκάλεσε ερώτημα που ετέθη από το υπουργείο Δημόσιας Τάξης και αφορά στο αν ο χώρος της Φοιτητικής Εστίας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου καλύπτεται από το πανεπιστημιακό άσυλο. "Ο χώρος της Φοιτητικής Εστίας του ΕΜΠ", αναφέρεται στη γνωμοδότηση, "δεν καλύπτεται από το πανεπιστημιακό άσυλο διότι στο χώρο αυτό δεν πραγματοποιείται ακαδημαϊκή διδασκαλία, ούτε επιστημονική αναζήτηση και έρευνα και συνεπώς δεν υπάρχει λόγος για ελεύθερη διακίνηση σ’ αυτόν ιδεών και για κατοχύρωση της ακαδημαϊκής ελευθερίας". Η γνωμοδότηση αυτή παρουσιάζει σοβαρά κενά, αφού για παράδειγμα ο φοιτητής που ετοιμάζει την πτυχιακή του εργασία στο δωμάτιο του στην φοιτητική εστία σαφώς και επιτελεί επιστημονική αναζήτηση. Είναι όμως γεγονός ότι η γνωμοδότηση αυτή αφήνει ανοικτό παράθυρο για παρόμοιες αποφάσεις και θέτει υπό περιορισμό το πανεπιστημιακό άσυλο, θέμα που έχει ήδη αρχίσει να απασχολεί σοβαρά την ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα.

Όμως αυτό που δεν θέλουν να προσέξουν οι πρυτανικές και εισαγγελικές αρχές είναι ότι η γνωμοδότηση Κρουσταλλάκη αφορά αποκλειστικά και μόνο στη Φοιτητική Εστία του ΕΜΠ στην Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου. Η γνωμοδότηση αυτή σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να γενικευτεί αυτόματα. Το κτίριο Ματσάγγου σαφέστατα καλύπτεται από το πανεπιστημιακό άσυλο. Η εισαγγελική αρχή νομιμοποιείται να διατάξει αστυνομική έρευνα σε χώρο που καλύπτεται από το πανεπιστημιακό άσυλο μόνο σε περιπτώσεις καταγγελιών για εγκλήματα κατά της ζωής, στα οποία όμως δεν περιλαμβάνεται κανένα από τα αδικήματα που οι ανώνυμες καταγγελίες απέδιδαν στους καταληψίες. Επομένως είναι σαφές ότι αστυνομική επέμβαση στο κτίριο – με την ουσιαστική ενθάρρυνση του πρύτανη – στερείται νομιμότητας.

Σε σύσκεψη που έγινε την Παρασκευή 9/5 με συμμετοχή πρυτανικών, εισαγγελικών και αστυνομικών αρχών αποφασίστηκε να δοθεί διορία μέχρι την Τετάρτη 21/5 στους φοιτητικούς συλλόγους του ΠΘ να αναλάβουν την αποκλειστική ευθύνη για τη κατάληψη. Είναι όμως αδύνατον να υπάρξει τέτοιου είδους απόφαση, πράγμα που ο πρύτανης γνωρίζει πολύ καλά, και αυτό που επιχειρείται να δημιουργηθεί είναι ένα νέο πρόσχημα για δυναμική λύση του θέματος. Είναι φανερό ότι προετοιμάζεται για δεύτερη επέμβαση, χωρίς όμως αυτή τη φορά να μπορεί να χρησιμοποιηθεί το επιχείρημα περί ναρκωτικών, δεδομένου ότι από την πρώτη έφοδο της αστυνομίας δεν προέκυψαν αξιόποινα στοιχεία.

Είναι ιδιαίτερα λυπηρό σε χώρους ακαδημαϊκής ελευθερίας και ελεύθερης διακίνησης ιδεών, όπως είναι τα πανεπιστήμια, να μην μπορούν να γίνουν αποδεκτές στάσεις και απόψεις που δεν βρίσκονται στα πλαίσια της καθεστηκυίας τάξης. Το πανεπιστημιακό άσυλο αποτελεί θέμα αιχμής για το Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ και προτίθεται να το υπερασπιστεί με κάθε μέσο, τόσο σε επίπεδο κοινωνικού κινήματος, όσο και σε νομικό επίπεδο, αντιδρώντας δυναμικά οποιαδήποτε απόπειρα παραβίασής του από οπουδήποτε και αν προέρχεται.

Για το Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ – Επιτροπή Μαγνησίας
Τάκης Πολίτης, Λέκτορας Πανεπιστήμιου Θεσσαλίας
Μαρία Αλμπανίδου, Δικηγόρος